در کتاب کافی از امام صادق (ع) نقل شده که پیامبر خدا (ص) چون ماهی میل می‌‌کردند می‌‌فرمودند که «خداوندا برای ما در این برکت قرار بده و بهترین از این را برای ما جایگزین ساز». در توضیح می‌‌توان گفت: غیر از اینکه در این حدیث فرهنگ دعا کردن برای خوردن غذاها وارد شده که خداوند برکت و تندرستی در مصرف خوردنی‌‌ها برای ما قرار بدهد، به صورت تلویحی پیامبر اشاره فرموده اند که بهتر از گوشت ماهی هم در میان غذاهای انسان هست. از امام کاظم (ع) نیز در کتاب کافی نقل شده است که «بر شما باد ماهی، اگر آن را بدون نان خوردی بسنده ات می‌‌کند و اگر با نان خوردی گوارایت می‌‌افتد». توضیح اینکه ماهی غذایی است مستقل که به تنهایی به عنوان یک وعده غذایی انسان کفایت می‌‌کند و الزاما احتیاجی نیست که شخص به همراه ماهی نان، برنج یا امثالهم را بخورد؛اما اگر با نان و یا چیزی مشابه نان - مثل برنج (یک ماده نشاسته ای) - مصرف کند هم نیکواست و به خوبی هضم و جذب شده مورد استفاده بدن قرار می‌‌گیرد. بنابراین امروزه ماهی‌ای که همراه با برنج یا نان مصرف می‌‌شود، مورد تایید احادیث هم هست.

در طب سنتی قاعده ای داریم که می‌‌گوید دو، سه نوع غذای مختلف را در یک وعده با هم نخورید. این در مورد غذاهایی است که آماده می‌‌شوند مثلا یک خورشت با یک کباب یا غذاهای کامل و مستقل مثل تخم مرغ، شیر و ... اما درمورد ماهی و نان این مساله صدق نمی کند. در کتاب کافی به نقل از یکی از وابستگان امام صادق (ع) آمده است: «امام صادق(ع) خرمایی طلبیدند و تناول کردند و سپس فرمودند اشتهایی به این خرما نداشتم اما ماهی خورده بودم. سپس فرمودند هر کس شب ماهی بخورد و در پی آن چند دانه خرما یا مقداری عسل نخورد و بخوابد، تا صبح، رگ فلج در او می‌‌جنبد».

در توضیح این حدیث می‌‌توان چند نکته را مطرح کرد. نکته اول درخصوص بحث مصلحات است؛ یعنی گاهی لازم است که همراه با غذایی از مصلح آن استفاده شود. مثلا چون ماهی سرد است، مصلحش یک خوراکی گرم می‌‌باشد. مثال‌‌ها هم در حدیث آمده؛ مثل خرما یا عسل و در طب سنتی هم همین مساله ذکر شده است. استفاده از گرمی جات دیگر همچون پودر زیره، دارچین، فلفل، خردل و سبزیجات تند همچون آویشن، ترخون و ... هم می‌‌توانند ضرر و سردی ماهی را کاهش دهد. نکته دیگر این است که در حدیث به عوارض احتمالی خوردن ماهی (بدون مصلح) در شب اشاره شده است. در این مورد باید گفت چون شب نسبت به سایر ساعات شبانه روز سردتر است و ماهی هم سرد است، پس لزوم خوردن مصلح با ماهی هنگام شب بیشتر است. براساس همین قاعده می‌‌توان گفت که در فصل پاییز و زمستان به دلیل سرما ضرورت استفاده از مصلح بیشتر می‌‌شود.

این قاعده درمورد افراد با مزاج سرد هم صادق است. در مکان‌‌های سردسیر مثل مناطقی که در کنار دریای شمال هستند یا مناطق کوهستانی هم همین قاعده رعایت می‌‌شود. در حدیث، یکی از عوارض مصرف ماهی به تنهایی (بدون مصلح)،مستعد شدن برای فلج ذکر شده است. در قدیم وقتی در محاورات به رگ اشاره می‌‌کردند عصب را هم شامل می‌شده و الزاما به معنی رگ خونی نیست.

باتوجه به اینکه مزاج مغز و نخاع سرد و تر است، اگر فرد یک غذای سرد مثل ماهی آن هم در شب و یا در فصول سرد بدون مصلح بخورد، ممکن است میزان سردی مغز و اعصاب بیش از حد افزایش پیدا کرده، منجر به اختلال عملکرد آنها مثلا کاهش تولید و جریان عصبی شده (چون سردی همواره با سکون و توقف همراه است) که نتیجه آن، اختلال حس و حرکت بوده و با علائمی چون گزگز و بی حسی پوست یا بخشی از بدن، خواب آلودگی و منگی، کاهش توان حرکتی، کندی سرعت حرکت یا حرف زدن و مشابه آن‌‌ها مشخص شده، بیماری فلج هم در همین مقوله می‌‌گنجد. بنده در میان مراجعین  چندین مورد مشاهده نموده‌ام که عدم رعایت همین نکته و قاعده طبی مهم، عوارض مذکور را ایجاد کرده است. به طور مثال خانمی 48 ساله با مزاج سرد و تر که با شکایت فلج مزمن پلک چشم اخیرا مراجعه نموده و به دنبال شرح حال گیری معلوم شد ده سال قبل هنگام شب در فصل سرد ماست زیادی خورده و در نیمه شب با تپش قلب و حالت ترس و لرز بدن از خواب پریده و صبح آن روز متوجه فلج یک پلک چشم شده است.

تدابیر خوردن گوشت ماهی

از امام رضا(ع) نقل شده است: «باید از این بپرهیزی که تخم مرغ و ماهی را همزمان در معده گردآوری، چراکه در آن صورت قولنج، بواسیر و دندان درد به وجود می‌‌آید». در این رابطه هم یک قاعده طبی هست که دو یا چند نوع غذای نسبتا کامل را همزمان نباید خورد و یکی از نکات دیگر هم می‌‌تواند این باشد که سفیده تخم مرغ هم سنگین و سرد و تر است و ماهی هم همینطور و این دو با هم می‌‌تواند انسان را دچار عوارضی کند. از جمله این عوارض قولنج است که در آن، اسپاسم و انقباض شدید برخی عضلات بدن یا دیواره احشای داخلی به وقوع پیوسته و با درد شدید و آسیب‌‌های احتمالی دیگری همراه است.

چندین حدیث راجع به نهی از اعتیادبه خوردن ماهی
از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که[پیوسته] خوردن ماهی بدن را ازمیان می‌‌برد. در جای دیگری از پیامبر خدا (ص) آمده است «خوردن پیوسته ماهی گوشت را ذوب می‌‌کند». مشابه این حدیث از امام علی (ع) در کتاب کافی نقل شده است: «به خوردن ماهی مداومت نکنید، زیرا تن را ذوب می‌‌کند» و نیزامام علی (ع) فرموده اند: «کمتر ماهی بخورید، چراکه بدن را ذوب می‌‌کند، بلغم را افزون می‌‌سازد و نَفَس را سنگین می‌‌نماید».از امام صادق(ع) در کتاب کافی آمده است که «پیوسته خوردن ماهی بدن را ذوب می‌‌کند».امام کاظم (ع) نیز می‌‌فرمایند «پیوسته خوردن ماهی تازه بدن را ذوب می‌‌کند». در این احادیث به یک قاعده کلی و مهم طبی اشاره شده و آن عبارتست از این که: انسان نباید به خوردن غذای خاصی (مخصوصا خوردنی‌‌هایی که جزو غذاهای اصلی انسان نیستند همچون گوشت ماهی) اعتیاد پیدا کند؛ یعنی در مصرف آن زیاده روی کند، چراکه نیازهای متنوع بدن به درستی تامین نشده و حتما دچار عارضه می‌‌شود. از عوارض زیاده روی در مصرف فقط گوشت ماهی، کاهش حجم عضلات و لاغری است.

اعضای بدن معمولا از غذاهای با مزاج مشابه خود بیشتر تغذیه می‌‌کنند؛ مثلا به دنبال مصرف و هضم خوردنی‌‌های با مزاج گرم و تر همچون گوشت قرمز و نان، خلط خون (دم) در گوارش و کبد حاصل شده که آن هم مزاج گرم و تری دارد و به مصرف اعضای بدن مخصوصا اعضایی که دارای مزاج گرم و تر هستند بیشتر می‌‌رسد. عضلات بدن مزاج گرم و تر دارند و مزاج گوشت ماهی سرد و تر است؛ لذا گوشت ماهی در بدن انسان بیشتر از آنکه تبدیل به خلط دم شده، به مصرف عضلات برسد و آن‌‌ها را تقویت کرده و رشد دهد، تبدیل به رطوبت‌‌ها و خلط بلغم می‌‌شود و رطوبت بدن و اعضای با مزاج سرد و تر (همچون مغز، نخاع، مایعات بدن و مفاصل و ...) را تامین می‌‌نماید. رطوبت‌‌ها نیز برای بدن بسیار لازم هستند اما در حد متعادل.

لذا اگر ماهی زیاد مصرف شود و به عبارت دیگر جایگزین گوشت‌‌های قرمز شود، به تدریج عضلات انسان دچار لاغری و ضعف شده، رطوبت نیز از طرف دیگر در اطراف یا لابه‌لای فیبرهای عضلانی بیشتر شده و منجر به سستی و نرمی بیش از حد آن‌‌ها می‌‌شود. اینها همه معادل همان ذوب شدن گوشت بدن و ایجاد ضعف است که در احادیث نیز به آن اشاره شده است.بنابراین افرادی که می‌‌خواهند رژیم لاغری بگیرند زیر نظر پزشک طب سنتی می‌‌توانند از گوشت ماهی یا کلا گوشت‌‌های سفید بهره گیرند، مشروط بر اینکه مزاج آنها سرد نباشد و در این کار زیاده روی هم نکنند چون عوارض آن  زیادتر خواهد بود. با همین قاعده مصرف ماهی برای افراد با مزاج گرم و تر که معمولا دارای بدن‌‌های چاق عضلانی و مستعد افزایش وزن هستند بسیار خوب است؛ تعادل مزاج را در آن‌‌ها حفظ کرده، مانع افزایش وزن و عوارض امتلاء (پر شدن بدن از مواد اضافه و زائد مثل چربی‌‌ها و اسید اوریک و اوره و ...) همچون انواع گرفتگی‌‌های عروقی و سکته‌‌ها می‌‌شود.در توضیح اینکه چرا مصرف زیاد ماهی تنفس را سنگین و سخت می‌‌کند باید گفت وقتی که انسان مواد رطوبتی ازجمله ماهی رابیش از حد مصرف کند، بلغم که در احادیث هم اشاره شده در بدن بیش از حد تولید می‌‌شود.

می‌‌دانیم که بلغم یک ماده لزج لعاب دار نسبتا چسبنده است که در برخی از جاهای بدن همچون داخل مفاصل، سطح داخلی مجاری بدن مثل مجرای تنفسی، مجرای گوارشی که همان سطوح مخاطی هستند و نیز بافت‌‌های زیر پوستی و اطراف اعضا و عضلات وجود دارد. بنابراین به دنبال بیش از حد مصرف کردن ماهی و مواد رطوبتی، بلغم در بدن افزایش پیدا کرده؛ لذا شخص پف آلوده شده، افزایش حجمی غیر طبیعی همراه با ضعف پیدا کرده و میزان مخاط‌ها و ترشحات بدنی زیاد می‌‌شود که این ترشحات در مجاری تنفسی می‌‌تواند تغلیظ شده و منجر به تنگی یا انسداد مجاری تنفسی گردیده و لذا تنفس شخص مشکل می‌‌شود و زمینه را برای عفونت مجاری تنفسی، ذات الریه، برونشیت و حتی میکروب‌‌های سخت تری چون سل فراهم می‌‌کند. همانگونه که در حدیث دیگری از امام علی(ع) آمده است که «از مداومت خوردن ماهی حذر کنید، چراکه ماهی بدن را به سل گرفتار می‌‌سازد». از امام علی (ع) همچنین نقل شده است: «کمتر ماهی بخورید چرا که گوشتش بدن را نحیف می‌‌کند، بلغم را افزون می‌‌سازد و نفس را سنگین می‌‌کند». مسلما موارد گفته شده در مورد افراد با مزاج سرد و تر جدی‌تر و احتمال وقوع آنها بیشتر است.

امام باقر (ع) می‌‌فرمایند: «این ماهی برای پرده چشم بد است». به نظر می‌‌رسد منظور، ماهی خاصی بوده که امام (ع) به آن اشاره کرده اند اما اینگونه می‌‌توان گفت که بلغم و رطوبت ناشی از مصرف زیاد ماهی ممکن است منجر به ضعف قوای بینایی با تغییراتی در خصوصیات بافت چشم و مایع داخل آن -که آن هم مایعی است شبیه به خصوصیات بلغم- شود. امام کاظم (ع) فرموده اند:«پیوسته خوردن ماهی تازه، پیه چشمان را ذوب می‌‌کند» که این می‌‌تواند اشاره به چربی و عصب بینایی باشد. مزاج اعصاب محیطی (متصل به مغز یا نخاع هستند) سرد و خشک بوده،لذا دارای استحکام و پیوستگی نسبی بوده که مانع از پارگی و گسستگی سریع می‌‌شود. بلغم و رطوبت تولید شده از مصرف ماهی، می‌‌تواند با نفوذ به اعصاب نیز منجر به سستی یا آتروفی(کاهش حجم)آن‌‌ها و از جمله عصب چشم شود که در طولانی مدت می‌‌تواند باعث ضعف بینایی یا تاری دید گردد.

در حدیث دیگری از امام صادق (ع) از ماهی به عنوان یکی از سه خوراکی لاغر کننده ذکر شده است. از دیدگاه طب سنتی مزاج گوشت ماهی سرد و تر است که البته میزان این سردی و تری بسته به نوع ماهی متفاوت است.ماهی‌‌هایی که بزرگتر هستند، در آب‌‌های شیرین زندگی می‌‌کنند و فعالیت کمتری دارند میزان سردی و تری آنها بیشتر است، چراکه همواره سردی و تری همراه است با سکون و کم فعالیتی و لختی. اما ماهی‌‌هایی که کوچکترند، حرکت آنها سریعتر است و در آب‌‌های شور و یا آب تلخ دریا زندگی می‌‌کنند میزان سردی و رطوبت آنها کمتر است.

ملاک‌‌های تشخیص ماهی‌‌های خوب

بهترین ماهی، ماهی ای است که از نظر جثه و اندازه متوسط باشد و در آبهای جاری، تمیز و شیرین که بستر رودخانه از سنگ و شن است زندگی کند، چراکه این ماهی‌‌ها فعالیت بیشتری داشته و لذا فضولات و مواد زاید کمتری در اثر خوردن آنها به بدن وارد می‌‌شود. برخورد بدن ماهی به شن‌‌های بستر رودخانه نیز به پاکسازی بیشتر آن کمک می‌‌کند و نوعی ورزش محسوب می‌‌شود. هرچه ماهی بزرگتر باشد غذاییت آن بیشتر بوده و مواد زاید بیشتری هم تولید می‌‌کند. علت اینکه ماهی‌هایی که در آبهای جاری هستند بهترند به این خاطر است که هرچه آب کیفیت بهتری داشته باشد، غذاهایی که در آن برای ماهی وجود دارد بهتر خواهد بود و میزان اکسیژن و کیفیت (تمیزی) این آبها نیز بیشتر است. بنابراین هم تغذیه و هم تنفس ماهی بهتر بوده و درنتیجه گوشت آن هم با کیفیت تر است. ماهی‌‌های با رنگ سفید معمولا نسبت به ماهی‌‌های با رنگ زرد و سیاه مرغوب ترند.

ماهی‌‌هایی که گوشت آنها بوی خوبی ندارند خیلی مرغوب نیستند و اخلاط و مواد نامرغوبی بر اثر هضم آنها در بدن ایجاد می‌‌شود. بطورکلی حرکت سریع و فلس زیاد از نشانه‌‌های ماهی خوب است چون نشانه‌‌های خشکی بوده و لذا این ماهی‌‌ها رطوبت زیاده از حدی ندارند. به عنوان یک قاعده کلی که در مورد ماهی هم صدق می‌‌کند بهتر است که ماهی خیلی پس از صید نماند و در طی یکی، دو روز پس از صید مصرف شود، چون گوشت آن لطیف بوده و زود دچار تغییرات، عفونت و فساد می‌‌شود. مصرف ماهی‌‌های بسیار بزرگ یا بسیار کوچک پراستخوان و پرتیغ توصیه نمی شود. ماهی سواحل دریا نیز خوب بوده و حتی گاهی گفته می‌‌شود بهتر و لذیذتر از ماهی رودخانه است و در عمل هم همین است. بدترین ماهی‌‌ها، ماهی‌‌هایی هستند که در قنات‌‌ها، گودال‌‌های آب، چشمه‌‌های کوچک، زمین‌‌های پست و آبهای کثیف و راکد زندگی می‌‌کنند. این ماهی‌‌ها چون غذا و آب بدی مصرف می‌‌کنند، بنابراین گوشت نامرغوب و بدبو هم خواهند داشت و با تولید اخلاط نا سالم بدنبال هضم شدن در بدن انسان، تناسب ترکیب خون را بهم زده، تغذیه بافت‌‌ها و اعضا رابا اشکال مواجه کرده، نهایتا منجر به انواع بیماری‌‌ها در بدن می‌‌شوند.

بهترین بخش بدن ماهی قسمت‌‌های نزدیک به دم و یا باله‌‌های ماهی است. زیرا این قسمت‌‌ها حرکت بیشتری داشته بنابراین رطوبت و بلغم کمتری تولید می‌‌کنند و لطیف‌تر هستند. بطورکلی گوشت ماهی در میان گوشت‌‌های مصرفی انسان از دیدگاه طب سنتی جزء گوشت‌‌های پست با درجه پایین به حساب می‌‌آید. هضم آن مخصوصا برای افراد دارای مزاج و معده سرد، سخت بوده و خونی که براساس مصرف ماهی تولید می‌‌شود، خونی لزج و اصطلاحا لعاب‌دار و بلغمی خواهد بود.

بهترین روش آماده سازی ماهی

کباب کردن ماهی بر آتش بهترین روش پخت ماهی است چون باعث می‌‌شود رطوبت‌‌ها و بلغم‌‌های گوشت ماهی به صورت مواد سفید از آن خارج شده که قابل رویت است. بنابراین ماهی کباب شده به اعتدال نزدیک تر بوده و هضم آن نیز بسیار راحت‌تر می‌‌باشد. به دلیل سرد و غلیظ بودن گوشت ماهی، معده باید سالم و قوی باشد تا بتواند ماهی را به خوبی هضم کند و لذا معده‌‌های ضعیف یا سرد، برای هضم آن دچار مشکل شده، سردی و ضعف معده بیشتر گردیده و اخلاط سرد و رطوبتی بسیار زیادتری تولید می‌‌شود که برای بدن و اعضا بسیار مضر هستند. اگر ماهی در روغن سرخ شود ضمن اینکه رطوبت زائدآن خارج نمی شود، در داخل بدن ماهی باقی مانده و سفت‌تر شده و هضم آن بسیار بسیار سخت خواهد شد.

بطورکلی چه در مورد ماهی و چه در سایر موارد سرخ کردن مواد غذایی به جز در مواردی که یک هدف طبی مطرح باشد از دیدگاه طب سنتی رد می‌‌شود. ماهی‌‌هایی که به صورت بخارپز پخته می‌‌شوند از سرخ کرده بهترند ولی باز به دلیل اینکه رطوبت از آنها به طور موثر و کافی خارج نمی شود، عارضه رطوبت زیاد را دارند. اگر بخواهند ماهی را به صورت بخارپز آماده کنند بهتر است خود ماهی بدون آب یا روغن در ظروف در بسته با شعله کم قرار گیرد تا ماهی با رطوبت و چربی ذوب شده خودش آرام آرام بپزد؛ البته باید گاه گاهی درب ظرف برداشته شود تا بخارات تجمع یافته خارج شده و از میزان تری ماهی به تدریج کاسته شود. مزاج ماهی‌‌های نمک سود و یا دودی رو به گرم و خشکی می‌‌رود و بدترین نوع غذاهاست که در احادیث معتبر نیز به این نکته اشاره شده است.

در کتاب کافی این حدیث آمده که دو نوع غذا است که کلا ضررند و هیچ نفعی ندارند؛ یکی از آنها گوشت (ماهی و غیر آن) مانده نمک سود و یا دودی است. غذاهای مانده مخصوصا اگر مراحلی از پخت را هم گذرانیده باشند، هضم بسیار سختی داشته و اخلاط غیر طبیعی و مخصوصا بلغم و سودای زیاد و غیر قابل استفاده ای در بدن تولید می‌‌کنند که با رسوب در اعضا و بخش‌‌های مختلف، منجر به عوارض گوناگون از تیره شدن پوست و غلیظ شدن خون گرفته تا رشد موهای زاید و تولید توده‌‌ها و خال‌‌ها در بدن شده، در طولانی مدت می‌‌توانند تبدیل به بیماری‌‌های صعب العلاج یا غیر قابل درمانی چون انواع بدخیمی‌‌ها و سرطان شوند.

فواید گوشت ماهی

ماهی کباب شده تازه، هضم راحتی داشته، خون نسبتا متعادلی تولید می‌‌کند؛رطوبت مفیدی در بدن ایجاد کرده، تا حدی چاق کننده و حجم دهنده بدن بوده، میزان تولید مایعات جنسی را هم افزایش می‌‌دهد. بنابراین بطورکلی ماهی برای افراد با مزاج گرم بسیار مفید و مورد توصیه بوده، غیر از تعدیل مزاج و جلوگیری از افزایش حرارت یا اخلاط و مواد گرم و سوزان در بدن آن‌‌ها، منجر به سلامتی و تقویت قوای جنسی و مایعات جنسی نیز می‌‌شود؛ لذا این باور که الزاما و فقط خوردن گرمی جات منجر به تقویت بدن و یا تقویت قوای جنسی می‌‌شود، همواره درست نیست. ماهی مصلح اخلاط گرم مانند صفرا در بدن است و برای افرادی که دچار غلبه خلط صفرا -که خلطی است گرم و ماده ای است گزنده و سوزان- هستند مفید است. این افراد ممکن است دچار جوش، خارش، تلخی دهان، زردی پوست و یا زخم‌‌های ناشی از حرارت و یا خاراندن باشند.کباب ماهی با آبغوره و مصرف همراه کمی سماق، برای دفع گوارشی مواد زائد صفراوی یا دموی (در مزاج‌‌ها و اخلاط گرم) بسیار مفید است.ماهی برای سرفه‌‌های خشک و کلا خشکی مزاج و ضعف کبد و کلیه ای که ناشی از حرارت باشد مفید است.

خوردن ماهی تازه کباب شده همراه با پیاز تازه اثر تقویت کننده مایعات جنسی را بیشتر دارد و باعث تقویت حالت نعوظ و یا برانگیختگی اندام‌‌های تناسلی می‌‌شود. بنابراین برای کسانی که دچار ضعف قوای جنسی، عدم تحریک شدن و یا نارسایی عمل جنسی هستند، مخصوصا در گرم مزاجان می‌‌تواند مفید باشد. همچنین از سوی دیگر به دلیل اثر تعدیل کنندگی برای مزاج‌‌های گرم، می‌‌تواند با کاهش تحریک پذیری بیش از حد هنگام عمل جنسی، از مشکلاتی چون انزال زودرس کاسته، مدت و عمق این عمل را بیشتر نماید.گوشت ماهی برای افراد با مزاج سرد و تر و یا افرادی که معده و یا مغز سرد و تر دارند بسیار زیان‌آور است. مصلح ماهی یعنی موادی که بهتر است در هنگام پخت و یا مصرف همراه ماهی استفاده شوند تا عوارض آن کمتر شود عبارت‌اند از: زنجفیل، گلپر، زیتون پرورده، ادویه جاتی چون فلفل و دارچین، مغز گردو و سبزیجات تند محلی، همچنین چیزهای ترش چون سرکه یا آبلیمو. در توضیح این مطلب باید گفت گرمی‌جاتی که نام بردیم منجر به کاهش سردی ماهی شده، رطوبت آن را نیز کم می‌‌کنند و چیزهایی چون سرکه و آبلیمو با خاصیت برندگی و مقطع بودنشان هضم ماهی را راحت می‌‌نمایند. می‌‌توان ماهی را از ساعتی قبل از پخت، با برخی از این مواد همراه و نگهداری کرد (اصطلاحا در این مواد خواباند)و هنگام مصرف نیز بهتر است با این مصلحات مصرف شود؛ همانطور که امروزه نیز معمولا اجرا می‌‌شود. می‌‌دانیم بسیاری از غذاهای اصیل ایرانی و چگونگی آماده کردن و مصرف آن‌‌ها دارای ریشه‌‌ها و حکمت‌‌های طبی بوده، از قدیم توسط حکمای طب سنتی ایران توصیه می‌‌شده یا اساساً توسط این اطبا به مردم آموزش داده شده‌اند. نمک زدن به ماهی تا حدودی لازم است، چون مزاج نمک هم گرم بوده و اصلاح می‌‌کند. مخصوصا سرد مزاجان می‌‌توانند میزان فلفل و نمک ماهی را بیشتر بگیرند؛ البته گرم مزاجان بهتر است ماهی را بدون این افزودنی‌‌ها استفاده نمایند. ماهی‌‌هایی که به صورت شکم ‌پر آماده و استفاده می‌‌شوند از همین قاعده پیروی می‌‌کنند که در آن عنصر غالب، سبزی‌‌های محلی، مغز گردو، رب انار، آب نارنج و مقداری نمک و ادویه است. مصرف ماهی برای اکثر افراد (با هر مزاجی) تشنه کننده است و برای رفع آن،سرکه یا مختصر مواد ترشی که برای آماده‌سازی و یا حین مصرف به ماهی افزوده می‌‌شوند (آبغوره، آبلیمو، رب انار و ...) خوب است، ولی نمک باعث تشنگی بیشتر می‌‌شود. نکته بسیار بسیار مهم این است که مطلقا نباید حین مصرف ماهی‌تا حدوداً 2 ساعت بعد از آن، آب نوشیده شود؛ چون میزان سردی ناشی از مصرف این غذا را خیلی بالا می‌‌برد و هضم آن را بسیار مختل می‌‌کند و می‌تواند منجر به بروز انواع قولنج و زمینه‌ساز انواع فلج‌‌ها و حتی برخی از انواع سکته‌‌ها بشود. خطر این کار به حدی است که در طب سنتی ذکر شده اگر کسی ماهی زیاد با آب مصرف کرد بهتر است آن را بالا بیاورد و یا مسهل‌‌های گرمی که جزء داروها است مصرف کند تا اینها را سریع‌تر دفع کند. البته می‌‌دانیم که کلا مصرف آب با همه نوع غذا از نظر طب سنتی مردود و مورد نهی است که درمورد ماهی و خوردنی‌‌های سرد، این پرهیز دادن، خیلی شدیدتر است. همچنین مصرف ماهی با خوردنی‌‌هایی چون شیر، تخم مرغ یا سایر انواع گوشت نیز بسیار زیان‌آور بوده و زمینه‌ساز بیماری‌‌های مزمن است، چرا که هر کدام غذای مستقل و کاملی بوده، هضم مربوط به خود را می‌‌طلبد؛ لذا همزمان مصرف کردن آن‌‌ها منجر به اختلال هضم شدید می‌شود. اشخاصی که در هنگام خوردن ماهی دچار تهوع می‌‌شوند برای جلوگیری از این حالت می‌‌توانند از آب به و یا زیره استفاده کنند. پودر زیره سبز یا سیاه به عنوان یک ادویه خوب حین یا بعد از مصرف ماهی به همراه کمی شکر توصیه می‌‌شود چون گرم بوده، بلغم تولیدی از ماهی را که می‌‌تواند با تجمع در معده و تحریک آن منجر به تهوع شود، کم کرده و نفخ را هم از بین می‌‌برد. مداومت در خوردن ماهی باعث بروز سردی در بدن، ضعف معده و قوای بدن و حتی در بعضی از افراد بروز بیماری‌‌های پوستی چون برص (پیسی: لکه‌‌های سفید پوستی) می‌‌شود.

میگو

مزاج میگو گرم و تر است. بنابراین غذای معتدل و خوبی بوده اما هضم آن سخت است. منجر به تقویت قوای بدنی مخصوصا برای افرادی که درحال رشد هستند، می‌‌شود. همچنین برای ورزشکاران که قوای هضم خوبی دارند توصیه می‌‌شود. میگو باعث تقویت قوای جنسی هم می‌‌گردد.

منبع